سوء‌تفاهمی درباره شعر سپید
تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۶۸۵۲۷
مهدی علیایی مقدم معتقد است، ما بر اثر یک سوءتفاهم به شعر آزاد غیر عروضی می‌گوییم شعر سپید.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران که با کتاب «شعر سپید: پژوهشی تطبیقی در باب قالبی بی‌قافیه» به عنوان شایسته تقدیر هجدهمین دوره جشنواره شعر فجر در بخش «درباره شعر» معرفی شده است، در گفت‌وگو با ایسنا درباره این کتاب اظهار کرد: در چند دهه اخیر، شعر سپید یکی از قالب‌های رایج شعری در قلمرو زبان فارسی به‌ویژه در ایران و در میان شاعران جوان بوده و شعرهای زیادی در این قالب نوشته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
او سپس با بیان اینکه «شعر سپید در دلالت اصیل خود شعری موزون و بی‌قافیه است» افزود: پرسش اصلی این کتاب این است که چرا ما از قالب شعر سپید فرنگی یا در واقع انگلیسی چنین تلقی‌ای یافته‌ایم؟ به بیان دیگر چه عواملی باعث شد که ما از قالب کلاسیک شعر سپید در ادبیات انگلیسی تلقی قالب شعر آزاد بیابیم؟ پیش از این برخی از منتقدان و صاحب‌نظران ما به تفاوت شعر سپید اصیل با آنچه ما در ایران از آن فهمیده‌ایم اشاراتی داشته‌اند، اما این پرسش هنوز باقی است که چه اسبابی موجب شد که ما چنین تلقی‌ای بیابیم؟
این پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پاسخ به این پرسش گفت: طبعا بایست نخست سراغ ادبیات انگلیسی، خاستگاه اصلی این قالب، رفت و دید این قالب در این ادبیات چه کیفیتی داشته و چه تحولاتی را از سر گذرانده. سپس باید نشانِ ناچیز این قالب را ادبیات فرانسوی جست‌وجو کرد؛ زیرا این ادبیات در عصر مشروطه و چندی پس از آن در میان نوگرایان بیشترین نفوذ را داشته است. آرای برخی از منتقدان و صاحب‌نظران کلاسیک فرانسوی در این باره در شکل‌گیری تلقی کنونی ما از قالب شعر سپید سهم بسیار دارد.
علیایی مقدم افزود: از آنجا که ما و عرب‌ها در پس از اسلام میراث مشترک عروضی و بلاغی داریم، جای آن بود که تلقی آنها نیز از قالب شعر سپید معلوم شود تا بتوان زمینه مناسبی را برای مقایسه ادبیات فارسی و عربی فراهم کرد و میزان نزدیکی و دوری قالب شعر سپید را در هر یک از این دو ادبیات نسبت به اصل آن سنجید. از این رو در بخشی از کتاب نسبتا به تفصیل درباب شکل‌گیری قالب شعر سپید در ادبیات عربی بحث شده‌است.
این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: بعد از این مقدمات بایست سابقه شعر بی‌قافیه در ادبیات فارسی به طور کلی نشان داده می‌شد. طبعا این سابقه به پیش از اسلام می‌رسد و ما اگر در پی یافتن سابقه تاریخی شعر سپید هستیم ناگزیریم هر آنچه را میراث برده‌ایم در نظر آوریم. کاویدن مفهوم شعر بی‌قافیه در آرای صاحب‌نظران ما پس از اسلام و دنبال کردن رد آن تا روزگار معاصر و نشان دادن نمونه‌های انگشت‌شمار شعر موزون بی‌قافیه در شعر معاصر و همچنین مقایسه قالب شعر سپید و انواع شعر آزاد فارسی از دیگر مباحثی است که در فصل مستقلی به نام شعر سپید فارسی طرح شده‌است.
او درباره اینکه چرا شاعران روزگار ما اغلب به سمت شعر سپید گرایش یافته‌اند با تأکید بر اینکه آنچه ما در زبان فارسی بدان شعر سپید اطلاق می‌کنیم، در حقیقت شعر آزاد، یعنی شعر بدون وزن و قافیه است، گفت: در شعر معاصر فارسی در واقع دو گونه شعر آزاد وجود دارد: یکی شعر آزاد عروضی یا نیمایی و دیگر شعر آزاد غیر عروضی، ما بر اثر یک سوءتفاهم به شعر آزاد غیر عروضی می‌گوییم شعر سپید.
علیایی مقدم همچنین خاطرنشان کرد: اگر اقبال به شعر آزاد غیر عروضی در ایران رواج دارد، هر چند باید میزان این اقبال را از طریق روش‌های علمی و آماری به دقت معین کرد، دلیل عمده آن آسانی ظاهری سرایش در این قالب است، یعنی سرودن این نوع شعر زحمت چندانی ندارد و گویا از نظر اغلب سرایندگان کم‌توفیقش مهارت خاصی هم نمی‌خواهد. روزگاری تجددخواهان اصیل شعر فارسی از ابتذال برخی قوالب سنتی گلایه داشتند، حالا به نظر می‌رسد چنین حالتی دامنگیر شعر آزاد نیز شده‌است، گیرم به گونه‌ای دیگر.
این مدرس دانشگاه در پایان درباره اینکه سوءتفاهم درباب شعر سپید از کجا شروع شده است، گفت: به نظر می‌رسد تلقی فرانسوی و کلاسیک نیما از مفهوم شعر سپید در رساله «ارزش احساسات» و اطلاق آن بر شعر آزاد والت ویتمن دست کم در میان پیروان او و در رأس همه آنها، احمد شاملو، تأثیر بسیار داشته و شاملو برای جدا کردن حساب شعر آزاد خودش از شعر آزاد نیمایی ترجیح داد همان تلقی سنتی فرانسوی از شعر سپید را بپذیرد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: جشنواره های فجر 1402 جشنواره های فجر 1402 سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر نمایشگاه رسانه های ایران قالب شعر سپید شعر سپید بی قافیه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۶۸۵۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«کلیله و دمنه» در کانون توجه نمایشگاه کتاب ابوظبی
سی و سومین جشنواره بین‌المللی کتاب ابوظبی در حالی آغاز به کار کرده است که بخش ویژه‌ای را به کتاب «کلیله و دمنه» به عنوان یکی از تاثیرگذارترین آثار ادبی جهان اختصاص داده است.
به گزارش ایسنا، سی و سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتب ابوظبی از روز گذشته ۲۹ آوریل (۱۰ اردیبهشت) آغاز به کار کرده و تا پنجم می (۱۶ اردیبهشت) در مرکز نمایشگاه ابوظبی ادامه خواهد شد.
از جمله برنامه‌های نوآورانه‌ای که توسط این رویداد ادبی معرفی شده، برنامه «کتاب‌های جهان» است که به معرفی آثار برجسته‌ای می‌پردازد که تمدن بشری را در طول سال‌ها شکل داده و فرهنگ‌ها را به روش‌های منحصر به فردی تحت تأثیر قرار داده است.
امسال «کلیله و دمنه» ترجمه عبدالله ابن مقفع برای این رویداد انتخاب شده و به موازات نمایشگاه کتاب، نمایشگاه هنری جذابی با عنوان «هنر افسانه ها از کلیله و دمنه تا لافونتن» به میزبانی لوور ابوظبی برگزار می شود که تکمیل کننده این کاوش ادبی است.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب ابوظبی همچنین از انتخاب «نجیب محفوظ» رمان‌نویس مصری به‌عنوان «شخصیت کانونی» برای این رویداد خبر داده است. محفوظ در سال ۱۹۸۸ با ترجمه آثارش به زبان‌های متعدد، اولین نویسنده عرب نام گرفت که موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد.
نجیب محفوظ، شخصیت ادبی فقید مصر، به عنوان شخصیت کانونی برای دوره امسال انتخاب شده و میراث ادبی استثنایی او تأثیر عمیقی بر چشم‌انداز ادبی عرب بر جای گذشته است. به عنوان اولین نویسنده عرب برنده نوبل ادبیات، آثار او کمک زیادی به غنی‌سازی میراث ادبی عرب کرده است و ترجمه رمان‌های او به زبان‌های مختلف نقشی اساسی در جلب توجه بین‌المللی به دنیای ادبیات داستانی عربی داشته است.
«نجیب محفوظ» که محبوب‌ترین رمان‌نویس دنیای عرب شناخته می‌شود، متولد ۱۹۱۱ در قاهره، در طول ۷۰ سال فعالیت ادبی خود بیش از ۵۰ رمان، پنج نمایشنامه، ۳۵۰ داستان کوتاه و ده‌ها فیلمنامه را به نگارش درآورد و بسیاری از کارهای او در مصر و کشورهای دیگر مورد اقتباس تلویزیونی و سینمایی قرار گرفته‌اند. او در سال ۱۹۸۸ توانست عنوان اولین نویسنده عرب برنده جایزه نوبل ادبیات را کسب کند.
«گدا»، «کوچه مدق»، «خواب»، «جنایت»، «در گذر قصر»، «زیر سایبان»، «راه» و «وراجی روی نیل» از جمله کتاب‌هایی هستند که تاکنون از وی به زبان فارسی منتشر شده است.
دکتر «علی بن تمیم» رئیس مرکز زبان ابوظبی که برگزارکننده این نمایشگاه کتاب است گفت: «بر تعهد این مرکز به تجلیل از نمادهای فرهنگی تأثیرگذار جهان عرب در سطح جهانی تأکید می‌کنم. این نمادهای فرهنگی در شکل‌دهی ایده‌ها در میان نسل جدید نقش اساسی داشته و در ارتقای جایگاه زبان عربی نقش اساسی داشته‌اند. نمایشگاه با ابتکارات الهام بخش خود به غنا بخشیدن به چشم انداز فرهنگی جهان عرب ادامه می‌دهد. مصر به طور خاص در کارهای خلاقانه در زمینه های مختلف از جمله ادبی، هنری، فکری و شناختی پیشگام بوده است. نجیب محفوظ ادبیات عرب و جنبه‌های متمایز فرهنگ محلی مصر را بر بستری جهانی قرار داد، او فرهنگ عرب را به سایر مردم و تمدن‌ها معرفی کرد، دامنه آن را گسترش داد».
او درباره انتخاب کتاب «کلیله و دمنه» برای برنامه تازه راه‌اندازی شده «کتاب‌های جهان» در نمایشگاه ابوظبی نیز گفت: «کلیله و دمنه یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات عرب است که به‌عنوان یک کتاب عربی درجه یک از سوی منتقدان عرب شناخته می‌شود و به عنوان بازنمایی عالی از ترکیب فرهنگی بین تمدن‌ها بر اساس منشأ آن که ترکیبی از زبان‌هایی مانند سانسکریت از هند، پهلوی از ایران و عربی است، عمل می‌کند. عناصر این کتاب به دلیل تأثیرگذاری بر سایر فرهنگ‌ها، به ویژه شاعر بزرگ فرانسوی ژان دو لافونتن که در خلق یکی از بهترین افسانه‌هایش از آن الهام گرفت و احمد شوقی شاعر بزرگ عرب زبان که مجموعه مهم خود را بر اساس آن برای کودکان نوشت، مورد تحسین قرار گرفته است».
انتهای پیام
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور